BELEID MAKEN?

Een vorige premier verraste zijn Europese collega's door voor Nederland een plaats te claimen in de voorhoede van de kenniseconomie-parade. Zijn opvolger liet onge­merkt het woordje 'kennis' weer overal wegstrepen. Alleen universiteiten pruttelden. Maar als belanghebbenden tellen die niet. De censor vergat een postje. Het was weliswaar inci­denteel, maar niet zo klein: 800 miljoen Euro, extra aardgasbaten, bestemd voor kennis.
Stroop lokt vliegen. Elk ministerie had wel een koosproject dat bij de begrotings-stoelen­dans was afgevallen. Dus de streepjespakken stechelden een jaar over een verdelingsaan­pak, die hoop bood voor de gevallenen; als ze tenminste 'pre-pre-competitief' waren en direct toepasbaar. Niemand lachte, wat op zich al een giller is.

De beoordeling van de projecten is geen sinecure. De regering steunt ervoor op zijn plan­bureaus, op de akademie van wetenschappen, op onafhankelijke buitenlanders en op een groep wichelaars. (Dit laatste is een bestuurlijke innovatie, waarvan de oorsprong ligt in 5000 jaar oude pre-pre-competitieve Babylonische kennis.)
Onderzoekers beijveren zich om fraai ogende voorstellen te schrijven en zo een deel van de buit binnen te halen. Het onderzoek zelf ligt daardoor nagenoeg stil. Het vooruitzicht op zoveel geld brengt heel wat leven in de brouwerij.

Door oorzaken die er voor dit verhaal niet toedoen, trof men deze herfst nogal vaak bouwers aan in de buurt van 'slands vergaderzalen. Enkelen snoven daar de lucht van nog onverdeeld – kennis hindert hen niet - geld. Daar­mee weet de sector wel raad. Een ondernemerslobby uit achtergebleven gebieden stond al klaar en een ambitieus Kamerlid was snel gevonden. Hij vertelde zijn fractie­vrienden en collega's in andere regeringspartijen, dat het om een vergeten 'kennispost' ging, wat in een wip Kamerbrede steun voor de motie 'De Nerée tot Babberich c.s.' ople­verde. (Het ene krijtstreepje is vlugger dan het andere.) Wie is er trouwens tegen een tunnel onder Maastricht en nog zo'n paar nuttige kunstwerken?
De onderzoekwereld was in rep en roer. Een brandbrief van universiteiten en andere kennisinstellingen arriveerde stante pede. Die maakte uiter­aard geen greintje indruk. Verzorgers zijn voor meer zorg, brand­weerders voor meer brandbestrij­ding en tuinders voor winstgevender tuinderijen. Aan zoiets heeft een Kamer­lid geen boodschap. Pas als de imbecielen in het land ten gunste van het onderzoek zouden pleiten, is er iets bijzon­ders aan de hand. De investering in kennis leek dus van tafel.

Maar beleid maken kan soms leuk zijn. Joke van de werkgeversvereniging moest die week naar Brussel voor een ontmoeting met EU-streepjespakken. Ze nam de trein. De NS zorgde dat haar reis in Rotterdam strandde. Omdat er verder op het spoor ook veel bladeren schenen te liggen, besloot ze maar weer terug te gaan naar haar Haagse kantoor. Daar vond ze het tunnelplan op haar tafel. Zij dacht dat het Maastricht niet beter bereik­baar­ zou maken. De auto's zouden in het vervolg in plaats van langs, onder de stad voorbij racen. Dus begon ze links en rechts op te bellen. Waren die regio­nale onder­ne­mers niet een beetje de strategie van de landelijke club – kennis is onze zorg – aan het ondermijnen? Het hoofdbestuur werd wakker. Hogere echelons van partijen en fracties werden gebeld en zo verdween, tot opluchting van de excellenties Maria en Joop, de Nerée-motie weer even snel als hij gelanceerd was. Maar het scheelde een haar! Haast hadden we het met Euro 800 miljoen minder aan kennis moeten doen. De NS beperkte de schade tot een Brusselse krijtstreep-bijeenkomst zonder Joke. Wat dat ons nu weer gaat kosten, weten we niet.
Maar waar zouden we zijn zonder de trein?