RECHTERS MOET JE EREN!


In de zomer van 2008 plaatste NRC/H'bld mijn brief, over gebreken bij de rechtgang, die in het stuk Rechtsonzekerheid uitvoeriger zijn besproken. Rechter R. Kruisdijk wees mij vervolgens terecht. Ik zou het vertrouwen in de rechterlijke macht schaden op grond van een feitelijk onjuiste onderstelling. De krant plaatste mijn repliek - met feiten - slechts gedeeltelijk. Hij liet mijn appèl aan zijn goede bedoelingen achterwege. Ik weet, dat je rechters net als koningen moet eren. Maar dat betekent niet, dat je ze om gewetenswil niet mag weerspreken. Zeker als hun eigen, boven elke twijfel verheven, college aan dezelfde gebreken lijdt!
Zouden rechters het echt alleen maar buiten de rechtbank niet zo nauw nemen met de waarheid?
Nu ja, lees zelf!

Op 26 juli stonden twee brieven op de opiniepagina met een reactie op een hoofdartikel in de krant van 16 juli. De eerste was van mw. Metta de Noo. De tweede van mij. Die luidde:

"2
Deze krant steunde voorzichtig het voorstel van Minister Hirsch Ballin `verruiming mogelijkheid heropening rechtzaken', met de kritische aantekening dat de gekozen weg de rechtelijke macht geen `lerende organisatie' maakt. Er is, dunkt mij, meer op het voorstel aan te merken.
In ons rechtsysteem wordt bij `hoger beroep' een zaak door andere rechters opnieuw bekeken. Dat is ook het geval in laatste instantie, bij de Hoge Raad. Waarom zou de afweging van een verzoek tot `herziening' dan wel de verantwoordelijkheid van dezelfde personen moeten zijn? Dat past niet bij de overige logica.
Ten tweede: In het voorstel wordt de stem van leken, dat zijn voor de minister niet-juristen, buiten de deur gehouden. Maar in een aantal spraakmakende gevallen, die in de afgelopen tijd het systeem in opspraak brachten, lag de fout niet in hoofdzaak bij de juridische behandeling. Er is een systeemfout. Juristen zijn niet competent bij technische aspecten van sommige cruciale bewijzen. Wij zagen blunders door de inschakeling van ondeskundige `deskundigen' en door verkeerd begrip van technische expertises. Juist als bewijsmiddelen uit de exacte wetenschappen een hoofdrol spelen, mag bèta-inzicht niet buiten spel blijven. De instantie, die beslist over herziening van 'afgesloten' rechtzaken, zou die competentie daarom uitdrukkelijk wel moeten hebben. Die zou dus niet alleen uit leken op het gebied van de exacte wetenschappen (juristen) mogen bestaan.
Een euvel dat het voorstel ook niet adresseert, betreft de interne mobiliteit van functionarissen in de staande en zittende magistratuur. Regelmatig fungeren in het beoogde, onafhankelijke, hoger beroep personen die al in eerdere instantie bij de zaak waren betrokken en die (mede-)verantwoordelijk waren voor het toen gevelde vonnis. Zij zijn inmiddels naar een hogere functie bevorderd. In feite vragen we hen dan op hun nieuwe post toe te geven dat ze vroeger fouten hebben gemaakt. Dat is voor de meeste mensen te veel gevraagd. Niet alleen verdachten gaan dan twijfelen aan de onafhankelijkheid.
DR. C. LE PAIR
Ex-directeur Technologie Stichting STW1, Nieuwegein"

-o-o-o-o-o-


Op 31 juli reageerde rechter Kruisdijk als volgt:

Bij hoger beroep altijd een andere rechter
De stelling van dr. C. le Pair (Opiniepagina. 272 juli) dat 'regelmatig' in het onafhankelijke hoger beroep personen fungeren die al in een eerdere instantie bij de zaak waren betrokken en die (mede)verantwoordelijk waren voor het eerder gevelde vonnis, moet nodig worden weersproken. De stelling is niet onderbouwd, feitelijk onjuist en schadelijk voor het vertrouwen in de rechterlijke macht.
Het is bij de hoger beroepscolleges juist de gewoonte om 'overstappers' een aantal jaren niet in te zetten op zaken afkomstig van hun vorig gerecht/arrondissement. Dus ze behandelen niet alleen geen zaken die ze zelf hebben behandeld, maar sowieso geen zaken die afkomstig zijn van het gerecht waar zij voorheen werkzaam waren (zaken dus die behandeld zijn door voormalige collega's).
Dat is de gewone gang van zaken, in ieder geval bij de Centrale Raad van Beroep in Utrecht, waar ik als vice-president van Rotterdamse rechtbank gedetacheerd ben voor twee jaar, en naar mijn vaste overtuiging geldt deze werkwijze ook bij de andere hoger-beroepscolleges (CBb, Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State en de Hoven).
I. KRUISDIJK, Amsterdam

-o-o-o-o-o-

Hierop antwoordde ik in de krant van 6 aug.

Hoger beroep
Op 31 juli schreef rechter Kruisdijk dat mijn kritiek ‘nodig weersproken’ moet worden. In hoger beroep fungeren geen rechters die al in eerdere instantie met een zaak te maken hadden. Ik beschadig met mijn niet onderbouwde stelling het vertrouwen in de rechterlijke macht.
Rechters, die eerder in de Eper incestzaak fungeerden zitten broederlijk in het college dat over een eventuele herziening mag besluiten. Een rechter, die steken liet vallen in de Puttense moordzaak, gaat zich in de Hoge Raad over herzieningen buigen. De uitlevering van Hörchner geschiedt op last van een rechter, die voordien bij de landsadvocaat werkte, waartegen hij jaren heeft geprocedeerd…
Mr. Kruisdijk keek slechts naar ‘hoger beroep’ in engere zin. Ik bezie de procesgang uit het oogpunt van de beklaagde, de ten onrechte gestrafte, kortom de bedreigde burger. Als hij dat ook deed, zouden de voorbeelden niet aan zijn aandacht zijn ontsnapt.
C. le Pair, Nieuwegein

-o-o-o-o-o-


Wat de NRC-lezer en mr. Kruisdijk werd onthouden, is het vervolg van deze brief. Daarin klinkt wat door van mijn ontstemming, bv. over de vijf maanden die Lucia nog in de gevangenis bleef, nadat het CEAS-rapport was verschenen met de conclusie: 'de zaak moet worden herzien'. Het niet afgedrukte stuk van de brief luidde:

Fijn dat onze magistraten ook zelf waken tegen het bezwaar klevend aan functie hoppen. (Dezelfde persoon gaat opnieuw over dezelfde zaak.) Mogen wij op hun steun rekenen bij ons verzet tegen het voorstel van Minister Hirsch Ballin? Die wil de Hoge Raad verantwoordelijk maken voor de herziening van een gesloten rechtzaak. Hij hanteert dus een contraire logica. Ik wacht op het bericht: “Rechters protesteren tegen het wetsvoorstel herziening gesloten rechtszaken. De beslissingsbevoegdheid moet niet worden gelegd bij een instantie, die verantwoordelijk was in de voorafgaande rechtsgang.”
‘U beschadigt het vertrouwen in de rechterlijke macht’ is een verwijt dat bij de magistratuur los in de mond ligt. Ik trek het mij niet aan. Het is of je bewoners niet moet waarschuwen, wanneer hun huis in brand staat. Ze zouden in paniek kunnen raken. Sinds mensenheugenis riskeren brengers van slechte tijdingen de woede van potentaten. De psychologie daarachter lijkt tijdsinvariant.
C. le Pair, Nieuwegein.

Centrale Raad van Beroep3
Rechter Kruisdijk's Centrale Raad van Beroep blijkt ook niet vrij van de koorts. Voorzitter bij de behandeling van de zaak Spijkers was mr. H.A.A.G. Vermeulen. Die was, voor hij rechter werd, directeur op het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Zijn afdeling regelde Spijkers' ontslag en  de nietafwikkeling van diens zaak6. Daartegen had de arme man, voor hij zich tot dit 'boven elke twijfel verheven college van onbevooroordeelde rechters' wendde, jarenlang gevochten. In het geruchtmakende proces, waarbij Glastra van Loon, die voor Spijkers getuigde, schandelijk door Vermeulen werd gebruuskeerd, spat de vooringenomenheid van de rechtbank van iedere pagina. Misschien keek rechter Kruisdijk op dat moment net even naar de andere oever van de Rotterdamse Maas, waar hij toen werkte en is deze kleinigheid hem ontgaan?
Laat ik in alle eerlijkheid mijn vermoedens uiten. Ik denk dat rechter Kruisdijk huichelt. Hij weet natuurlijk dat er rechters zijn die rechtspreken over zaken, waarin ze eerder in een andere functie partij waren. Hij weet, dat de leek, 99,9% van de belastingbetalende burgers, geen boodschap heeft aan het verschil tussen hoger beroep en herziening. Wij, burgers van Nederland willen eerlijke, onafhankelijke, onbevooroordeelde rechters, geen sjoemelende, draaikonten, die zich achter ogenschijnlijk gewichtige juridische prietpraat verschuilen.
Als mr. Kruisdijk mocht denken, dat niet vooringenomen zijn alleen geldt voor rechters, die naar een hogere rechtersfunctie worden bevordert en niet voor ex-ambtenaren e.d. die rechter, raadsheer, of zelfs president worden, dan moet hij de vonnissen van de Hoge Raad van 2007 en 2008 betreffende rechter-ex-belastingdirecteur G.D. van Norden, of betreffende rechter ex-Officier van Justitie mr. L.A.J. Dun nog maar eens nalezen4. De Hoge Raad vindt dat er geen vermoeden van partijdigheid mag zijn!

Als een rechter het ook niet meer weet, moet hij dat zeggen en zich laten voorlichten door deskundigen, die echt deskundig zijn. Niet door knoeiers of halfweters, zoals in de zaak Lucia. Het is geen schande, zelfs geen gebrek, dat een jurist geen bèta kennis heeft. Maar wel als hij net doet, of hij die kennis wel heeft. De resultaten van het recente onderzoek van Vrij Nederland5 zijn op dat punt zeer verhelderend. Ongeveer de helft van de geënquêteerde rechters en officieren van justitie acht zich op dat punt niet competent. Ik denk, dat vrijwel die hele andere helft, niet weet, wat ze niet weet!

Noten
1) De toevoeging gebruikte ik i.v.m. mijn kritiek op gebrek aan bèta kennis bij het gebefte volk.
2) Rechters zijn niet altijd even precies. Maar naar ik van rechter Cleiren begrijp, hoeft dat ook niet. Als ze maar overtuigd zijn, dat ze het bij het rechte eind hebben. 27 juli viel op een krantloze zondag.
3) Prof. Hans Crombag attendeerde mij na lezing van het voorgaande nog op een ander geval van eerder betrokken rechters. Pikant is, dat het hier gaat om Rechter Kruisdijk's Centrale Raad van Beroep. Frank Kuitenbrouwer hielp me bij het vinden van hieronder (4) genoemde arresten van de Hoge Raad.
4) LJN BB1375 & BC3785.
5) Vrij Nederland 11 okt. 2008.
6) In de onverkwikkelijke zaak 'Spijkers' is de rechtzaak een klein onderdeel, zie bv. NWO-info. De rest is daar ambtelijk geknoei en politiek gekonkel en geklungel.
Zoals in de 'zaak Lucia' de arts mw. Metta de Noo de stichter en aanvoerster is van het bevrijdingsleger, zo heeft ook de zaak van deze klokkenluider zijn kampioen. Het is de journalist Henk Rijkers van het Katholiek Nieuwsblad. Zie Spijkers
(Dan kom je op een pagina, die een zoekoptie op de eigen webstek heeft. Type daarin 'spijkers'. In de nu volgende lijst met artikelen, klik op het bovenste. Het hele dossier staat aanklikbaar in de linkerkolom op deze blz.)

Laatste maal herzien
Nieuwegein, 2008 10 24.