CREDIETCRISIS

EEN ANDERE KIJK¹

Politici en 'deskundigen' uit de financiële wereld noemen het gebrek aan solvabiliteit van hypotheeknemers in de VS de oorzaak van de crisis. Ik denk, dat ze de plank grotendeels misslaan. Men praat elkaar na, becommentarieert, wat al door een ander is gezegd en bouwt zo een kasteel op zand. De belangrijkste oorzaken zijn m.i.:

• De krankzinnige, geldverslindende oorlogen van de VS.

• De heksenjacht op drugs.

• De al jaren veel te lage rente.

• De belastingpolitiek van de Bush administratie.

• Het doorbrekende inzicht van de Chinezen.

• De zgn. financiële innovaties in de bank- en verzekeringsbranche.

• De overmoedige hypotheeknemers.

  De krankzinnige, geldverslindende oorlogen van de VS tegen terrorisme en drugs.
  Amerikaanse politici en in hun kielzog hun collega's in de rest van de industriële wereld, overdrijven al vele jaren het terroristische gevaar en het gevaar van drugs. Vergeleken met de vele andere gevaren, waaraan mensen blootstaan, zijn die euvelen bijna non-existent. Maar de strijd ertegen kost handenvol geld (en een deel van onze vrijheid). Dat geld is in de VS grotendeels verkregen uit leningen. Het Amerikaanse begrotingstekort is astronomisch. Belastingverlaging is het credo en de oorzaak van de populariteit bij de republikeinen van de Bush administratie. Het land zit diep in de schulden. Dankzij blind vertrouwen in de Amerikaanse economie is die schuld voor een groot deel betaald door andere landen, die krediet verstrekten - leningen financierden - ondanks de veel te lage rente. Vergeleken met de kosten van de oorlog in bv. Irak is het reddingskrediet, waarvan nu sprake is, we schrijven eind september 2008, niet eens erg groot. Het is van dezelfde orde als de kosten van 2 à 3 jaar oorlog in Irak. Daarnaast voert het land echter ook nog oorlog in Afganistan, een geheime oorlog in Colombia plus nog een aantal andere militaire operaties en het financiert voor een belangrijk deel Israëls stiekeme expansie. Bovendien bouwt het raketafweerbases op plaatsen waar dat niet nodig is, maar waar het de spanning voor de toekomst genereert.

  De al jaren veel te lage rente & de belastingverlagingen van de Bush administratie.
  De regering Bush heeft al vele jaren druk op de centrale bank uitgeoefend om de rente laag te houden. Greenspan en zijn opvolger Bernanke zijn voor die druk door de knieën gegaan, wat tot gevolg had, dat de Amerikaanse rente al jaren veel te laag is. Bush c.s. verdedigen dat met het argument dat daarmee het Amerikaanse bedrijfsleven geholpen wordt. Dat is juist. De lage rente zet een druk op de dollar, die daardoor tegenover de andere valuta in waarde is gedaald, hetgeen steun betekent voor de Amerikaanse export. Waarover niet gesproken wordt, zijn de andere gevolgen van die lage rente:

• Te hoge beurskoersen. De Amerikaanse beurzen met in hun gevolg die in andere delen van de wereld stonden al zeker vijf jaar veel te hoog. Op de top waren de koersen ca. 50% te hoog.

• Niet alleen de overheid kon makkelijk lenen, ook bedrijven (goed voor de bedrijvigheid), maar ook de burgers. De laatsten maakten daar ruim gebruik van, Amerika leeft op krediet èn... Ze kochten te dure huizen, omdat door het rentebeleid de maandelijkse lasten kunstmatig laag waren. Hoe zou zo'n hypotheekcrisis ontstaan hè?

• De lage rente gaf de overheid de gelegenheid om in plaats van uit belastingen uit leningen zijn uitgaven te dekken. 24 sep 2008 was de nationale schuld $ 9,5 biljoen. M.a.w. meer dan 30 000 dollar per Amerikaan. Of wel: gemiddeld is elke burger ongeveer een jaarsalaris achter met verdienen.

• Al dit geleen betekent in andere woorden een gigantische geldschepping. Fictief geld, waarvoor geen reële dekking is. Hiervoor gebruikt men de term 'zeepbel economie'. Daar moest op een keer de lucht uitlopen.

  Het doorbrekende inzicht van de Chinezen.
  Vele jaren hebben andere landen, vooral de Chinezen de Amerikanen krediet gegeven (en daarmee hun oorlogen gefinancierd) en genoegen genomen met een lage rente. Maar nu het verstand begint door te breken en men begrijpt, dat de VS de wereld foppen, schakelt men over op Euro's en zelfs het oude pond sterling krijgt weer internationale valuta alure. Maar dat betekent voor de Amerikanen een abrupt einde van hun kredietstroom. Vreemd hè, zo 'n crisis!

  De zgn. financiële innovaties in de bank- en verzekeringsbranche.
  De financiële wereld is ook aan het innoveren geslagen. Het ene nieuwe product na het andere werd geïntroduceerd om geld mee te verdienen. Het waren niet anders dan papieren gokconstructies, waarmee goed geld werd verdiend, maar doorgaans niet door de mensen die de producten kochten, maar door hen die ze uitgaven. Ook daarin verschilt het financiële circus niet van de gewone gok- en casinowereld. Al die warrants, opties, notes, futures, doorleningen en nog tientallen meer waren niet meer dan wazige vehikels, veelal met een aanzienlijk stropgehalte. Niet alleen is het publiek ermee bedot, maar zoals nu zelfs door economen wordt beweerd (Lex Hoogduin² & Paulson, VS Min.v. Fin³, die ook bankiers en financiers niet altijd helemaal begrijpen! Al jaren drijf ik de spot met alle beleggingsconstructies die in Nederland het publiek een poot uitdraaien. De lijst van beleggingsfondsen op de Amsterdamse beurs is veel langer dan de lijst van fondsen waarin ze beleggen!

  De overmoedige hypotheeknemers.
  Ja, en dan zijn er ook nog de hypotheeknemers die, in de eerste plaats misleid door het beleid van hun eigen regering en de adviezen van financiële wijsneuzen, zich op te hoge lasten hebben laten jagen.

  Zie hier de crisis en let op: de laatstgenoemden krijgen de schuld.

  Op het moment dat ik dit schrijf, woedt in het Amerikaanse Congres een strijd om een noodplan van $ 700 miljard. Geld dat de federale overheid wil inzetten om twijfelachtige beleggingen (leningen) van banken over te nemen, zodat die niet 'omvallen'. De heer Bernanke heeft al toegegeven, dat dit misschien niet genoeg is. "Misschien komen we later terug om meer te vragen (!)." Maar: veel ernstiger is, dat de Amerikaanse overheid met zijn enorme begrotingstekort dit bedrag helemaal niet heeft! Het moet het dus lenen. M.a.w. er wordt een reuze gat gemaakt om een gat te stoppen! Dit is geen remedie, dit is het doorschuiven van het probleem. Het kan alleen de toch al torenhoge schuld verder vergroten en het verhoogt de rentelast. Het zou me niet eens verbazen, als de financiële goochelaars om die te kunnen betalen, straks eisen dat de rente verder omlaag gaat!. Dan gaan de poppen helemaal aan het dansen!

  Robeco
  (Na verschijning van deze column toegevoegd op 2008 09 27.)
  Arnold Verruijt attendeerde mij op een artikel van B. Zevenbergen in het Financiële Dagblad dat verscheen daags na de publicatie op het web van deze column. Wellicht was de aanleiding mijn wat onvriendelijke opmerking in voetnoot (1) over Robeco en zijn hoofdeconoom. Zie FD 25 sep.
  Zevenbergen schrijft dat Robeco kort voor de ondergang nog grote pakketten aandelen in de nu failliete bedrijven heeft gekocht. Oef, wat een deskundigen zitten daar! Laat me er nog aan toevoegen, dat ik met mijn kritiek niet alleen maar Robeco en diens econoom Lex Hoogduin op de korrel wil nemen. Ik raad gewoon iedereen het genus financieel adviseur en het grabbel- en graai circuit van beleggingsfondsen, hedgefondsen en andere goochelaars met andermans geld te mijden als de pest. Tenzij je graag van je centen afwilt, natuurlijk.

  1) Peter Koeze attendeerde mij op de oorlogen en de te laag gehouden rente als eigenlijke veroorzakers van de crisis, tijdens een discussie die wij hadden over het interview met Prof. Hoogduin, zie onder. In diens merkwaardige reeks verklaringen achteraf - hij werkt als hoofdeconoom bij Robeco, dat voortdurend heeft getracht beleggers over te halen in een markt te stappen, die veel te hoog stond, waarschuwt hij tegen rekenen en meten. Dat zou de oorzaak zijn van veel van de ellende. Mis Professor! Er is verkeerd gerekend en fout gemeten!

  2) NRC/H'bld "Zaterdag etc. 20 sep 2008.

  3) NRC/H'bld 24 sep 2008, p. 1.

  Nieuwegein, 2008 09 24
  plaatje toegevoegd 2008 10 09.