En een hoop is het; 971 pagina's. Arme volksvertegenwoordigers en arme betrokkenen die het
allemaal lezen moeten. Soms worstel je tijden met een probleem, waarvoor je geen oplossing kunt
vinden. En dan plotseling brengt een kleinigheid je op de verlossende gedachte. Dat overkwam mij
dezer dagen en ik wil er hier graag bekendheid aan geven.
Het probleem: hoe komt het toch dat wij zo belabberd bestuurd worden? Wij, dat
staat in dit geval voor het wetenschappelijk en het technologisch onderzoek. De verantwoordelijke
mensen op de departementen zijn niet dom. Ik schreef dat al eerder. Ik ken er een heleboel die ik
zelfs veeleer tot de uitgesproken slimmerikken zou willen rekenen. Waarom dan al die narigheid?
Bij het publiek heerst de opvatting dat ambtenaren lui zijn. Daarin zou dan de verklaring gezocht
moeten worden. Die gedachte heeft mij nooit bevredigd. Zij strookt niet met mijn eigen
waarnemingen. Integendeel, beleidsambtenaren, daarover heb ik het, spreiden bijna zonder
uitzondering een grote inzet ten toon. Werkdagen van tien of meer uren zijn regel, geen
uitzondering.
Maar waaraan ligt het dan wel? Dezer dagen kreeg ik een bericht onder ogen dat niets met het
probleem te maken leek te hebben: De Rijkspsychologische Dienst zal niet worden
geprivatiseerd. Toen ging mij opeens een licht op. Al die jaren heb ik het paard gezocht
terwijl ik er bovenop zat. De sleutel tot de oplossing zit in de personeelsselectie van de
overheid. Die is in handen van een en dezelfde dienst. En daar ligt de oorzaak van ons lijden.
Mensen hebben een combinatie van eigenschappen en de RPD kiest de
verkeerde.
In wezen is het probleem - als je het eenmaal doorhebt - zo simpel als wat. Het kan goed
geïlustr
eerd worden met het schaakbord voor Amerikaanse mariniers. Dat bestaat uit een
vierkant met slechts vier vakken. Horizontaal komen bovenaan de slimmerds en onderaan de
domkoppen. Verticaal zetten wij links de ijverigen en rechts de luiaards.
Wat de RPD nu tot ons aller ellende al jaren gedaan heeft, is voor de
topfuncties bij de
overheid mensen aantrekken, die tot het kwadrant linksboven behoren. Fout
helemaal fout. Zo maak je elke organisatie kapot.
Wat de overheid in haar top nodig heeft, zit rechtsboven: de slimme luiaards. Die kijken wel
uit voor ze dingen aanpakken, die niet echt nodig zijn, of die elders beter en efficiënter
kunnen gebeuren. Zo'n groep zou een zegen voor het land zijn. Lao Tse wist dat al, honderden
jaren voor Christus.
Maar onze RPD kent de klassieken niet. Die heeft ons opgezadeld met een ongelofelijk
potentieel aan dadendoeners. Zulke bestuurders zijn een ramp. Die produceren het ene stuk na
het andere. Hun collega's buigen zich daar dan weer over en schrijven tegenstukken. Er wordt
vergaderd. Kortom en hoeveelheid activiteit om jaloers op te worden. Helaas is er geen wet,
die verbiedt dat zulke stukken naar buiten gebracht worden. Het gevolg is dat anderen er zich
ook mee moeten gaan bezighouden. Het eind is zoek.
Mensen uit het kwadrant linksboven horen in het landsbestuur niet thuis. Die moeten in de
actieve diensten worden ingezet. In het onderzoek zelf bijvoorbeeld. Daar kunnen wij er heel
wat goed gebruiken. En als zij hun 'formatieplaats' zouden meebrengen, is er zelfs geen enkel
beletsel. Slimme luiaards in de top, domme ijverigen aan de basis, slimme ijverigen het
niet-bestuurlijke- echte werk en de rest in de WW. Dan is iedereen gelukkig en marcheren de
landszaken het best.
Als het waar is, dat dr. R.J. In 't Veld het departement verlaat en weer gewoon hoogleraar wordt, is daarmee een prachtig voorbeeld gesteld. En als dat de nieuwe trend wordt, dan is er hoop, dat het departement met dit stuk tevens zijn laatste HOOP heeft laten varen.
