ENERGIE EN KLIMAAT
&
De Nederlandse natuurkundigen.
III

cynisch

Samenvatting

Het hoofdartikel in Het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde bepleitte zonder fysische argumenten opnieuw een klimaatuitspraak. In mijn reactie was ik te cynisch. Die werd niet geplaatst. Mijn reputatie daar is alleen in het Engels te beschrijven. Beide stukken staan hieronder met een woordje na.

DE NEDERLANDSE FYSICI EN HET KLIMAAT
(NTvN 83, nr. 6 juni 2017, 'editorial')

Men stelle zich het volgende tafereel voor: een conferentietafel staat tot net onder het tafelblad in het water. Op de tafel is de tas van de voorzitter zichtbaar en een bordje met daarop: COP World Conference (on) Climate Change. Boven de tafel hangen donkere wolken waaruit zware regen neerdaalt op de conferentiegangers. Eén regendruppel trekt de aandacht omdat die prominent uiteenspat op het kale hoofd van de voorzitter. De conferentiegangers zitten noodgewongen in roeibootjes, waarbij er een is die tegen de ander zegt: "Toch, wetenschappelijk gesproken, het kan toeval zijn."
Zò zag in november 2000 de cartoonist van de Volkskrant, Jos Collignon, de in Den Haag gehouden klimaatconferentie onder het voorzitterschap van Jan Pronk, destijds minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Ik vind het nog steeds een meesterstuk van tekenkunst, maar vooral ook van een trefzeker gevoel voor de dramatiek van de situatie: een Nederlandse minister, bekend om zijn gedrevenheid, die probeert afspraken te maken die de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel moeten beperken in weerwil van economische belangen en de opvatting dat het allemaal wel meevalt.
We zijn nu zeventien jaar verder en de situatie is er niet minder dramatisch op geworden. De ernst van de zaak wordt onderstreept door een recente collectieve uitspraak over de opwarming van de aarde, ondertekend door drieëndertig meteorologische verenigingen uit de hele wereld [1].
De klimaatconferentie in Parijs van eind 2015 heeft laten zien dat ook veel regeringsleiders het probleem nu serieus opvatten. Maar er zijn inmiddels krachtige tegenbewegingen ontstaan. Zoals in Amerika, waar het federale agentschap voor de bescherming van de volksgezondheid en het milieu (EPA) onder leiding is komen te staan van een klimaatscepticus en zal moeten inkrimpen. Kortom, de toekomst van het klimaatbeleid is allerminst zeker.
Juist vanwege de voortdurend veranderende politieke realiteit is het belangrijk dat de wetenschappelijke inzichten met betrekking tot klimaatverandering door de academische gemeenschap breed en consequent worden uitgedragen. Ook de Nederlandse fysici hebben hierin een grote verantwoordelijkheid. Ik vind het daarom jammer dat de Nederlandse Natuurkun¬dige Vereniging ervan heeft afgezien om met een duidelijk standpunt in de openbaarheid te treden en zich in plaats daarvan neutraal opstelt. Vreemd, omdat de vereniging zich in het voortreffelijke gezelschap zou hebben bevonden van de American Physical Society [2] en een groot aantal andere geleerde gezelschappen zoals de Engelse Royal Society en het Institute of Physics [3]. En recentelijk zijn daar dus een groot aantal meteorologische verenigingen bij gekomen.
De leefbaarheid van de aarde staat op het spel en men kan beter overbezorgd zijn dan nalatig. De geschiedenis zal niet mild oordelen als blijkt dat die twee conferentiegangers in het roeibootje van Jos Collignon Nederlandse fysici waren.

Wim Verkley

  1. www.rmets.org/collective-global-climate-statement-released-earth-day
  2. www.aps.org/policy/statements/15_3.cfm
  3. www.rmets.org/paris_climate_communique

NNV & KLIMAAT
(Niet geplaatst in het NTvN)

De bevlogen hartekreet "De Nederlandse fysici en het klimaat" onder de dekmantel van een redactionele boodschap in NTvN 83, nr.6 behoeft een weerwoord. Men betreurt de intrekking van het bestuursvoorstel aan de vereniging om zich te voegen bij de verkondigers van mens geïnduceerde klimaatverandering (AGW). Ik huldig het principe: ieder heeft recht op zijn eigen bijgeloof. Maar in ons tijdschrift zou dat met fysische argumenten moeten worden verdedigd, niet met wat politici bekokstoven.
De druppels op het hoofd van conferentiegangers in de aanloop zijn tot daaraantoe. Al kosten ze wel veel ruimte in ons blad. Als argument telt het niet, hoogstens als illustratie van bevlogenheid. Dan komt een tweede niet-fysisch argument: Jan Pronk had in het jaar 2000 gelijk. Deze minister van Ruimtelijke Ordening en nog wat trachtte toen de stijging van de zeespiegel en de opwarming van de aarde te keren. En nu 17 jaar verder, zo schrijft de redactie, is de situatie niet minder dramatisch. Doelt de auteur op de al 18 jaar niet toenemende temperatuur van de voor ons belangrijkste aardschil? Ik bedoel de metingen, niet de verbuiging ervan door NOAA. Is dat te moeilijke fysica voor een 'editorial'? Jan Pronk ken ik niet als klimaatfysicus. Hij was ooit econoom.
Het volgende argument is dat van de meteorologische verenigingen en de niet om hun fysisch inzicht uitblinkende deelnemers aan de klimaatconferentie in Parijs, die de schrijver aanduidt met 'regeringsleiders'. Als toegift wordt ook het standpunt van de American Physical Society aangehaald. Dat het die vereniging talloze leden heeft gekost en dat in dat land ca. 30.000 onderzoekers, waaronder nobelprijswinnaars zich tegen de AGW hypothese hebben gekeerd, is geen fysisch- maar een beleidsargument.
De verzekering aan het eind dat de leefbaarheid van de aarde op het spel staat, is een angstargument, alweer niet fysisch. Het is slechts iets waarvan politici graag gebruik maken om het volk achter zich te scharen. En dat de geschiedenis slecht over kritici zal oordelen is een staartbijt roep. Het kan zowel de ene als de andere partij treffen. Het zegt niets over het gelijk van een van beide partijen.
Het klimaaat verandert. Dat doet het al miljarden jaren. De laatste 15.000 jaar is zonder menselijk toedoen de zeespiegel 120 m gestegen. Van alle parameters die de temperatuur en de verandering ervan in onze aardschil bepalen, houden AGW-ers alleen broeikasgassen verantwoordelijk. Dat is een simplificatie natuurkundigen onwaardig. Wij weten best dat alles met alles samenhangt. CO2 als een van de vele factoren sluit daarom geen verstandig mens uit. Maar de vraag is: hoeveel? Alleen al de interne temperatuurverevening op een bolletje als de aarde - zee- en windstromen plus dag en nacht verevening - beïnvloedt de gemiddelde temperatuur drie à vier keer zoveel als de atmosferische deken. Fysisci moeten het vraagstuk ontrafelen, niet politici naar de mond praten. Wanneer Nederland 'Parijs volgt', zal dat als het IPCC gelijk zou hebben, over honderd jaar de temperatuur stijging 0,0004 K beperken, indien de maatregelen effect zouden sorteren, wat niet het geval is. En dat kost ons tussen nu en 2023 meer dan € 100 miljard.

C. (Kees) le Pair

EEN WOORDJE NA
(met de e-appreciatie van de hoofdredacteur van het NTvN)

Op mijn vraag de bovenstaande reactie in het tijdschrift te plaatsen kwam onderstaand antwoord:

From: Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde
Sent: Tuesday, July 25, 2017 2:12 PM
To: clepair@casema.nl
Subject: Re: Editorial

Geachte heer Le Pair,

Ik heb recentelijk met de eindredacteuren van NTvN overleg gehad over uw reactie op de Editorial van dhr. Verkley. Uit dit gesprek begrijp ik dat er al eerder ‘issues’ zijn geweest rondom reacties van uw zijde.
Daarnaast heb ik als voormalig lid van het NNV-bestuur zijdelings meegekregen dat uw communicatie met betrekking tot de klimaatdiscussies regelmatig als onaangenaam ervaren werd.
Ook in de reactie op de editorial van Verkley ervaar ik een onprettige, sterk cynisme ondertoon, die ik niet geschikt vind voor het NTvN. Op grond van bovenstaande hebben we besloten de reactie niet te plaatsen.

Met vriendelijke groet,
Henk Swagten,
Hoofdredacteur NTvN

Tja, het klimaat maakt me cynisch. Hij heeft gelijk. Maar wat moet ik met een natuurkundige vereniging die op grond van niet-fysische argumenten het land, dus mij, een kant op wil sturen die ons tot 2023 meer dan 100 miljard euro kost?
Voor de geïnteresseerden plaats ik hieronder twee plaatjes met gemeten parameters van de Aardse temperatuur (gemeten en de door het IPCC voorspelde) en van de wereldwijde zeespiegelstijging.

Het plaatje van Roy Spencer is al weer een paar jaar oud. Intussen is in 2016 de temperatuur een korte tijd hoger geweest dan de trendlijn van 1998 -2015. Dat effect wordt allerwege toegeschreven aan het El Ninjo effect. Het laatste halfjaar is de temperatuur terug naar het niveau van de genoemde trendlijn.

Is het een wonder dat een fysicus de stijging van het zeeniveau met 18 cm/eeuw, die al eeuwenlang hetzelfde is, niet toeschrijft aan het menselijk wangedrag? Maar wat ik wel zie, is een overeenkomst tussen het bestuur van de Natuurkundige Vereniging en zijn redactie met Rijkswaterstaat. Die berichtte een tijdje geleden op zijn webstek dat ze helaas geen snellere zeespiegelstijging kon melden dan de al eeuwenlang gemeten stijging van 18 cm! Nu ja, Rijkswaterstaat doet het wel iets beter. Daar meldden ze tenminste wat ze hadden gemeten. Bij de natuurkundige vereniging nemen meningen de plaats van metingen in. Trendy is dat wel natuurlijk.

Ik kon het niet laten de redactie van het natuurkunde tijdschrift op 5 augustus ontvangst van hun afwijzing te melden en nog wat te vragen:

Redactie NTvN,
Ik begrijp van u dat achterklap tegenwoordig mede het beleid bepaalt van de redactie van het blad van de natuurkundige vereniging, 'Sterk cynische ondertoon’ kan ik niet goed plaatsen. Is dat nu een oxymoron, of een contradictio in terminis?
De uitbreiding van het argumenten arsenaal had al tot gevolg dat de heer Verkley stelling mocht nemen zonder één enkel natuurkundig argument. En in het jongste nummer neemt de verenigingsvoorzitter dat stokje twee bladzijden lang over. Misschien zit er natuurkunde in zijn ondertoon, maar die is mij dan ontgaan. Wellicht heb ik daar een blinde vlek.
U plaatste er wel een mooie foto bij van al die Parijse conferentiegangers. In het onderschrift missen de namen. Dat is begrijpelijk met zoveel. Enkele kwamen mij bekend voor, maar niet als fysici. Ik zou u willen vragen bijvoorbeeld tien mensen in het gezelschap te noemen die een belangrijke bijdrage aan de klimaatwetenschap hebben gegeven? Om misverstand te voorkomen, ik bedoel niet een bijdrage in de vorm van andermans geld, maar in de vorm van kennis.
Ik kijk met belangstelling uit naar uw antwoord.

PS. Ik had zelf ook nog een fotootje van die conferentie. Misschien hebt u er iets aan voor een volgend artikel. Ik waarschuw maar even, het zijn geen klimaatonderzoekers.

C. (Kees) le Pair
Nieuwegein, 2017 07 30.
Aangevuld 2017 08 05.